Bilimsel ya da ticari bir buluş ürünü, buluş yapan kişinin mülkiyetindedir. Dolayısıyla buluş sahibi, buluşun sadece kendi üretimine, satışına veya kullanımına açık olmasını isteme hakkına sahiptir. Bir buluşun bu şekilde kişiye özel olmasını sağlayan hak ‘Patent Hakkı’dır.
 
Patent hakkı birden fazla kişiye ait olabilmektedir. Patent hakkını elde etmiş kişi ya da kişiler, bu hakkı devretme inisiyatifine sahiptir. Ayrıca belli bir sözleşme dâhilinde lisans yoluyla kullanılmasına izin verebilir.

Patent Nasıl Alınır?

Buluşların patenti için Türk Patent Enstitüsüne başvurulmalıdır. Enstitü, belirlediği evrakların sağlanması halinde buluşu incelemeye alır. Kurum tarafından yeterli ve gerekli görülürse başvuru onaylanır. Aynı buluş için farklı kişiler tarafından başvuru yapılmış ise, patent hakkı ilk başvurana verilir.
 
Patent hakkı buluş sahibine belirli bir süre için verilir. Bu süre boyunca patent hakkı korunmuş olur. Belirlenen süre dâhilinde patent, sahibinin tekelindedir. Bu sürenin yenilenmesi hakkı, aksi bir durum olmadığı sürece patent başvurusunu ilk yapana aittir. Koruma süresi içinde patent hakkına yönelik bir tecavüz gerçekleşirse, patent sahibi ihlale yönelik patent hakkına tecavüz davası açabilir.
 
Patent Hakkına Tecavüz Sayılabilecek Durumlar Nelerdir?

• Patentli ürünün, sahibinin izni olmadan kısmen veya tamamen taklit suretiyle üretilmesi
• Söz konusu ürünün izne tabi olmadan ticari amaçla elde bulundurulması, satışa sunulması, kullanılması
• Patent hakkının gasp edilmesi
• Patent sahibi tarafından verilmiş lisansın sözleşmeye aykırı bir şekilde ya da izinsiz genişletilmesi
• Yapılan bu tecavüzlere dahil olunması, yardımda bulunulması, tecavüze teşvik edilmesi ya da başka şekilde bu fiilin kolaylaştırılması
• Haksız olarak üretildiği bilinen patentli bir ürünün nasıl tedarik edildiğini bildirmekten kaçınılması
• gibi hallerde patent sahibi;
• Patent hakkına yapılmış bu tür tecavüzün durdurulmasını
• Giderilmesini ve zararın tazmin edilmesini
• Mevzu bahis ürüne el konulup şahsına aktarılmasını
• Ya da el konulan bu ürünün imha edilmesini
• Tecavüz fiilinin tekrar edilmesinin önlenmesini
• Tecavüz durumunun mahkemece kamu ile paylaşılmasını isteme hakkına sahiptir.

Patent hakkına tecavüz davası için görevli mahkemeler; Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi ve Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemesidir.

Yetkili mahkemeler ise; davacının yerleşim yerindeki, söz konusu fiilin gerçekleştiği yerdeki, ya da fiilin etkilerinin mevcut olduğu yerdeki mahkemelerdir.

Tazminat Talepleri Neye Göre Hesaplanır?

Haksız rekabet sonucu, patent hakkı sahibinin kazanamadığı muhtemel gelir hesaplanabilir.

Patent hakkına tecavüz davası açılan kişinin patentli buluşu kullanmakla elde ettiği gelir tespit edilebilir.

Tecavüz edenin, patentli ürünü bir sözleşme dahilinde usule uygun kullanması durumunda ödemesi lisans tutarı belirlenebilir.

Patent sahibi kişi bu yöntemlerden birini seçmelidir. Yaptığı bu seçimini de bildirmelidir. Bu yöntemler maddi tazminat kapsamındadır. Tecavüz dolayısıyla meydana gelen manevi kayıplar da söz konusu olabilmektedir.
 
Fiil sonucunda patent sahibinin itibarına ya da ticari mevcudiyetine zarar gelebilir. Böyle bir durumda manevi tazminat için Türk Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu’nun ilgili maddeleri uygulanabilir.
 
Patenti alınmış bir marka için de aynı durumlar geçerlidir. Bir markaya ait; isimler, renkler, harfler, sayılar, şekiller, sesler veya ambalaj biçimleri gibi her tür işaretin patent sahibi izni dışında kar amacı ile kullanılması söz konusu olamaz.
 
Faydalı buluşlar, kişileri, kurumları, hatta ülkeleri iyi seviyelere ulaştırıcı olabilecek öneme sahip çalışmaların ürünüdür. Yapılan çalışmalarda emek zaman ve para harcanmaktadır.  Bu yatırımların karşılığının alınabilmesi için patent hakkının korunması gereklidir. Bu hakka yönelik tecavüzler için 10 yıl içinde dava açılması gerekmektedir. Bu süre sonunda zaman aşımı olacağından ötürü hak sahibi gerekli süreyi bilmekle yükümlüdür.